Pompa ciepła czy gaz – porównanie

Szukając oszczędnego i ekologicznego źródła ogrzewania swojego domu, zadajemy sobie najczęściej pytanie – pompa ciepła czy gaz.

Odpowiedź nie jest jednoznaczna i wymaga szerszego spojrzenia. W poniższym porównaniu weźmiemy pod uwagę wiele czynników m.in. koszty zakupu urządzenia, montażu i serwisu, jak również poziom hałasu czy pokażemy, na czym polega instalacja hybrydowa. Zapraszamy!

Pompa ciepła, a gaz – jakie są podstawowe różnice?

Warto wiedzieć, że są to całkowicie inne technologie. Pompa ciepła pobiera ciepło z otoczenia poprzez wykorzystanie zasilania elektrycznego, natomiast energia grzewcza z gazu jest wytwarzana w procesie spalania.

Dolnym źródłem, czyli miejscem pobierania energii w przypadku pomp ciepła jest powietrze lub grunt, natomiast kotła gazowego – paliwo, takie jak gaz ziemny, biogaz i gaz płynny. Zarówno pompa ciepła, jak i piec gazowy kierują następnie ciepło do grzejników lub ogrzewania podłogowego czy do zbiornika wody użytkowej.

Obie technologie uznawane są za „zielone”, czyli wpisują się w wymogi dotyczące zakazu stosowania wysokoemisyjnych źródeł ciepła tzw. kopciuchów. Pompy ciepła i gaz to urządzenia nowoczesne, które są produkowane pod kątem kompaktowych rozmiarów i o wysokiej trwałości.

Ostatecznym celem pompy ciepła i kotła gazowego jest zatem zapewnienie komfortu termicznego osobom w budynku.

Ogrzewanie na gaz - zalety i wady

Ogrzewanie na gaz stanowi bardziej „konwencjonalny” wybór, jednak wpisujący się w nowoczesne rozwiązania. Stare kotły na węgiel (które zresztą niedługo mają być zakazane) wymagały ciągłego dokładania paliwa, stałej kontroli nad procesem spalania i wielu innych czynności eksploatacyjnych. Owszem, fundament działania kotła gazowego jest niemalże identyczny – jednak wspomniane przed chwilą rzeczy są „wyłączone”. Co ciekawe w przypadku ogrzewania gazowego ciepło może być odzyskiwane przy schładzaniu.

Tym samym używanie kotła gazowego jest niezwykle wygodne. Trzeba jedynie pamiętać o podłączeniu się do sieci gazowej, choć nie zawsze jest to możliwe – i tu się rodzi pewna wada. Otóż, póki co, nie jest ona bardzo rozwinięta i w wielu gminach takiej możliwości po prostu nie ma. Jeżeli mieszkamy miejscach bez dostępu do sieci gazowej, trzeba pamiętać o konieczności zastosowania zbiornika gazowego, który trzeba uzupełniać. Tym samym kończy się wizja absolutnie bezobsługowej eksploatacji, jednak czynności nie są oczywiście na tyle przytłaczające, jak w przypadku pieców starego typu.

Zaletą kotła kondensacyjnego jest przede wszystkim sprawdzona technologia. Spalanie paliw to rozwiązanie znane i rozwijane od dawna. Tym samym mamy większą świadomość, jak wygląda trwałość takich urządzeń. Sprawność takiego kotła jest niemalże 100% i wykorzystuje w pełni energię skumulowaną w gazie. Trzeba też pamiętać, że podczas sezonu grzewczego wydajność ta nie spada, jak ma to miejsce przy pompach ciepła.

Warto też wiedzieć, że samo urządzenie jest z reguły znacznie tańsze niż pompy ciepła, oczywiście jeżeli nie bierzemy pod uwagę konieczności montażu zbiornika gazowego.

Największą wadą ogrzewania gazowego jest natomiast oczywiście uzależnienie od cen tego surowca. Jest ona uwarunkowana sytuacją geopolityczną na świecie i od dłuższego czasu ceny gazu rosną gwałtownie. Zakup kotła kondensacyjnego, który ma samodzielnie ogrzewać nasz dom jest więc dość ryzykowny – ciekawym rozwiązaniem jest włączenie go w układ hybrydowy, co opiszemy w dalszej części artykułu.

Pompa ciepła - zalety i wady

Pompa ciepła to urządzenie wykorzystujące technologię pozyskiwania energii z jednego źródła tzw. dolnego (powietrze lub grunt) do ogrzewania budynku. Jej działanie można przyrównać do lodówki – tyle, że jest całkowicie odwrotne. To ciepło jest prowadzone do środka, a nie wyprowadzane na zewnątrz. Warto jednak wspomnieć, że nowoczesne pompy ciepła mają również funkcję odwróconego obiegu – tym samym działają niemalże jak klimatyzacja w okresie letnim.

Największą zaletą pompy ciepła jest wysoka wydajność. Trzeba jednak wspomnieć, że ich wskaźnik wydajności ma inny charakter niż przy kotłach gazowych. Otóż pompa ciepła jest zasilana, jak wspomnieliśmy wyżej, elektrycznie. Tym samym opłacalność polega na tym, że z małej ilości prądu wytwarzana jest znacznie wyższa ilość energii grzewczej – w nowoczesnych pompach ciepła taki stosunek może sięgać nawet 1:5, co oznacza, że z 1 kW wytwarzane jest 5 kW energii. W dalszej części artykułu bardziej wgłębimy się w koszty związane z ogrzewaniem gazowym w zestawieniu z pompą ciepła.

W pompach ciepła nie występuje proces spalania, tym samym do środowiska nie są emitowane szkodliwe substancje. Nie można mówić jednak o całkowitym braku wpływu pomp ciepła na środowisko, ponieważ wciąż korzystamy z energii elektrycznej – wytwarzanej także z paliw stałych. Chyba, że zdecydujemy się na montaż pompy ciepła do istniejącej lub wraz z panelami fotowoltaicznymi, co daje jeszcze większe oszczędności i jeszcze bardziej poprawia ekologię systemu grzewczego. Mniejsze rachunki wynikają także ze zmiany sposobu rozliczania się za fotowoltaikę w roku 2022 – o wiele korzystniejszym rozwiązaniem jest wykorzystywanie energii na własne potrzeby, zamiast oddawania jej do sieci.

Do wad pomp ciepła można zaliczyć fakt, że dopiero w ostatnich latach stały się one powszechniej stosowaną technologią. 

Do wad pompy ciepła należy jednak krótka obecność tej technologii na rynku. Jednak w coraz to nowszych modelach, pojawiają się nowe typy sprężarek, jak również inne czynniki chłodnicze. Tym samym istnieje pewne ryzyko, że niektóre modele będą wykazywały dużą awaryjność, czy niską żywotność. Dlatego tak ważne jest, aby raczej wybierać pompy ciepła od renomowanego producenta, który również ma doświadczenie w „klasycznym” ciepłownictwie.

Trzeba też pamiętać, że pompy ciepła to urządzenia znacznie droższe niż kotły gazowe. Natomiast w przypadku gruntowych pomp ciepła trzeba do kosztu montażu doliczyć także wykonanie odwiertów – najczęściej 2, a cena jednego to około 4 000 zł. Biorąc pod uwagę rosnące ceny gazu, inwestycja w pompę ciepła może zwracać się jeszcze szybciej – nie wydaje się również, aby tendencja wzrostowa w najbliższym czasie uległa odwróceniu.

W przypadku pomp ciepła mamy natomiast niesamowitą wygodę w związku z absolutnie bezobsługową eksploatacją. Nie magazynujemy przecież żadnego paliwa, gdyż ciepło pobierane jest z otoczenia. Na dodatek pompy ciepła można łączyć w kaskady zapewniając wydajny system grzewczy dla zastosowań przemysłowych.

Pompa ciepła, a gaz – porównanie

Czas na konkrety. W przygotowanym przez nas zestawieniu weźmiemy pod uwagę kilka czynników związanych z samą eksploatacją. Warto wspomnieć, że mogą one ulec zmianie w związku z dynamicznymi przemianami energetycznymi.

Porównanie kosztów ogrzewania

Wspomnieliśmy już, że jedną z największych wad ogrzewania za pomocą gazu jest fakt, że jest to surowiec o zmiennej cenie. W ciągu ostatnich lat wzrosty w cennikach dostawców gazu nie były aż tak dotkliwe dla właścicieli gospodarstw domowych, jednak sytuacja zmieniła się bardzo mocno w 2022 roku.

Na samym początku 2022 roku gwałtowny wzrost paliw kopalnych spowodował nawet 6-krotnie większe ceny za gaz. Spotkało się toz koniecznością interwencji rządu – w postaci obniżenia VAT na gaz ziemny z 23% do 8%, a od lutego do lipca 2022 r. nawet wyzerowania tego podatku, jak również zamrożenia ceny tego surowca energetycznego.

Koszt 1 kWh uzyskanego z gazu ziemnego w tym roku to około 31 groszy dla klientów indywidualnych, którzy stanowią 90% całej grupy odbiorców w naszym kraju. Niestety koszty ogrzewania w porównaniu z sezonem grzewczym 2021r.  wzrosły średnio dwukrotnie.

Z kolei koszt 1kWh energii grzewczej uzyskanej z pompy ciepła to koszt prawie dwukrotnie mniejszy, czyli ok. 20 groszy. Warto wspomnieć, że oszczędności są jeszcze większe, gdy zdecydujemy się na zasilanie pompy ciepła za pomocą fotowoltaiki. Trzeba jednak pamiętać, że początkowa inwestycja w taki system jest nawet 5-krotnie większa niż samodzielny system ogrzewania gazowego.

Zarówno w przypadku gazu ziemnego, jak i pompy ciepła, ogrzewania domu staje się bardziej oszczędne przy lepszej izolacji termicznej budynku.  

Porównanie hałasu

Poziom hałasu przy pompie ciepła, jak i przy kotle gazowym jest porównywalny. Jednak problem z pompą ciepła polega na jego zewnętrznym umiejscowieniu – umieszczenie jednostki zewnętrznej przy sypialni czy pomieszczeniach gdzie spędzamy dużo czasu każdego dnia, nie jest najlepszym pomysłem. Kocioł gazowy najczęściej jest umieszczany natomiast w pomieszczeniu, gdzie pojawiamy się sporadycznie lub jest odpowiednio „wyizolowany w budynku”.

Porównanie wpływu na środowisko

Pomimo, że gaz jest jednym z najbardziej przyjaznych dla środowiska paliw, to wciąż mamy do czynienia ze spalaniem kopalnego surowca, a tym samym po prostu nie da się uniknąć emisji CO₂ z samego urządzenia. Z kolei w przypadku pomp ciepła emisja dwutlenku wygląda związana jest jedynie z prądowym zasilaniem pompy. Energia elektryczna jest bowiem wytwarzana w mniej lub bardziej ekologiczny sposób, o czym napiszemy za chwilę.

Emisja CO₂ w przypadku pieców gazowych ustawionych w trybie wydajnego grzania wynosi około 300 g/kWh, natomiast w trybie eco – około 230-260 g/kWh. Dla porównania pompy ciepła emitują około 150 g/m².

W kontekście ekologii grzewczych pomp ciepła koniecznie trzeba wziąć pod uwagę sposób wytwarzania prądu w danym kraju. W Polsce od kilku lat obserwujemy przechodzenie na bardziej ekologiczne źródła wytwarzania energii elektrycznej, a tym samym „z natury” pompy ciepła stają się coraz bardziej przyjazne dla środowiska.

Niestety w Polsce emisja CO₂ w związku z wytwarzaniem energii elektrycznej jest wciąż na wysokim poziomie i wynosi ok. 800 g/kWh, kiedy to europejska średnia wynosi już nawet poniżej 500 g/kWh. Jako ciekawostkę możemy wskazać, że w Niemczech funkcjonują tzw. zielone taryfy, czyli prąd kupowany w jej ramach wytwarzany jest przy nawet 3-krotnie mniejszej emisji CO₂. Przy takim „ekologicznym wyniku” pompy ciepła mogą emitować jedynie dwutlenek węgla w ilości 40g/kWh!

Warto wspomnieć, że w przypadku pomp ciepła, producenci mają możliwość „dążenia” do jeszcze większego ograniczenia emisji CO₂ poprzez stałe ulepszanie rozwiązań technologicznych. Wynika to przede wszystkim ze zwiększania wydajności współczesnych pomp ciepła – tym samym do uzyskania większej mocy grzewczej, wymagana jest coraz mniejsza ilość prądu.

Pompa ciepła czy gaz - co ostatecznie się bardziej opłaca?

Biorąc pod uwagę wszystkie opisane w tym artykule czynniki, od razu widać, że pompa ciepła jest z reguły bardziej opłacalnym wyborem. Warto zastanowić się nad tym urządzeniem szczególnie w przypadku, gdy staramy się o dofinansowanie na wymianę pieca tzw. „kopciucha”. Taka forma ogrzewania budynku jest najbezpieczniejsza, biorąc pod uwagę niepewność na rynku surowców energetycznych.

Kilka słów o ogrzewaniu hybrydowym

Na samym początku zaznaczyliśmy, że wiele budynków korzysta z tzw. hybrydowej instalacji grzewczej – czyli tak naprawdę pompa ciepła i gaz nie muszą ze sobą rywalizować, lecz mogą działać wspólnie. Tym samym możemy posiadać w domu system, który jest maksymalnie elastyczny, a co za tym idzie zoptymalizowany pod potrzeby domowników.

W warunkach, kiedy to pompy ciepła nie wykazują wysokiej wydajności (czyli poniżej -15°C) za ogrzewanie co i cwu może odpowiadać właśnie gazowy kocioł kondensacyjny. Układ hybrydowy sprawdza się idealnie przy temperaturze -20°C, gdyż kocioł gazowy bezapelacyjnie wygrywa, w takich warunkach pod kątem wydajności. Takie temperatury w większości obszarów Polski jednak nie występują od kilku lat.

Z kolei przy temperaturze otoczenia +7°C zdecydowanie najlepiej sprawdzi się samodzielnie pracująca powietrzna pompa ciepła ze względu na najwyższą wydajność pomp w takich warunkach.

Podsumowanie

Można więc łatwo zauważyć, że każde z opisywanych rozwiązań ma zarówno swoje wady, jak i zalety. Trzeba także uwzględnić wiele zmiennych, czyli możliwości finansowe, jak również obecną sytuację na rynku surowców – która w 2022 roku niestety nie wygląda najlepiej. Coraz więcej mówi się również o możliwości całkowitego wyeliminowaniu gazu jako formy ogrzewania budynków w przeciągu dekady, co sprawiłoby, że pompa ciepła wygra bezdyskusyjnie z ogrzewaniem gazowym.