Pompa ciepła gruntowa czy powietrzna? Która lepsza?

Decydując się na pompę ciepła w swoim budynku, właściciele bardzo często zadają sobie pytanie – gruntowa czy powietrzna? Odpowiedź nie jest jednoznaczna i wymaga dobrego zgłębienia. Tak naprawdę najważniejsze są czynniki indywidualne pod tym względem.

Czym różni się pompa ciepła gruntowa od powietrznej?

Pompy ciepła to urządzenia elektryczne, których zadanie polega na pozyskiwaniu energii cieplnej z dolnego źródła i przekazywania go do źródła górnego, czyli instalacji CO i CWU. Natomiast dolne źródła dzielą się na te, które będziemy opisywać w tym poradniku: grunt i powietrze. Co prawda mamy do czynienia również z pompami ciepła „wodnymi” – czyli w rzeczywistości pozyskującymi energię z wód gruntowych, jednak stosuje się je tak rzadko, że nie warto poświęcać im zbyt wiele uwagi.

Tym samym sprowadzamy z powrotem dyskusję do gruntowych pomp ciepła i powietrznych pomp ciepła, a różnic pomiędzy nimi jest sporo.

Otóż gruntowe pompy ciepła, jak sama nazwa wskazuje, pozyskują energię z gruntu. Do całego procesu wymagane są zatem wymienniki ciepła umieszczone w tymże gruncie – w specjalnych kolektorach, w których znajdują się rury z czynnikiem roboczym. Kolektory te mogą być umieszczone w gruncie „na płasko” lub „pionowo” – w przypadku tych drugich mówi się o tzw. odwiertach geotermalnych.

Powietrzne pompy ciepła pozyskują natomiast ciepło z otoczenia. I co ciekawe temperatura na zewnątrz może być niższa niż 0 stopni Celsjusza. Bez wsparcia grzałki elektrycznej, pompy ciepła mogą pozyskiwać energię cieplną nawet przy temperaturze -15 stopni Celsjusza!

Kiedy sprawdzi się pompa ciepła gruntowa, a kiedy powietrzna?

Wybór pomiędzy źródłem ciepła, na którym opierać ma swoje działanie pompa ciepła w naszym budynku, uzależniony jest od kilku czynników m.in. warunków klimatycznych, dostępności przestrzeni, kosztów początkowych inwestycji oraz oczekiwanej wydajności.

Trzeba jednak w tym miejscu zaznaczyć, że temperatury średnioroczne wzrastają z roku na rok. Dlatego też pompy ciepła powietrze/woda mają największy udział we wszystkich montażach tego urządzenia grzewczego. Bowiem są one bardziej wydajne przy temperaturach powyżej 7 stopni Celsjusza – a takie warunki pogodowe są coraz bardziej powszechne nawet w ścisłym sezonie grzewczym.

Z kolei gruntowe pompy ciepła zapewniają stabilną wydajność przez cały rok, ze względu na stabilność temperatury gruntu już na głębokości około 1,5 metra (dlatego na tej głębokości „kładzie” się kolektory poziome). W ten sposób gruntowe pompy ciepła osiągają większą całoroczną wydajność grzewczą. Tak więc w eksploatacji ostatecznie są one tańsze, jednak ich koszt zakupu jest zdecydowanie wyższy, ale to jeszcze omówimy za chwilę.

Gruntowe pompy ciepła wymagają także odpowiedniej, niezagospodarowanej przestrzeni.  Szczególnie jeżeli mówimy o kolektorach poziomych. Nie zawsze jest zatem po prostu możliwy montaż gruntowej pompy ciepła – często przeszkodą jest też nieodpowiedni rodzaj gruntu. Powietrzne pompy ciepła są łatwiejsze w montażu i mogą być zainstalowane praktycznie w dowolnym miejscu.

Gruntowe pompy ciepła sprawdzają się bardziej na terenach, gdzie średnioroczna temperatura jest niższa – a są to Suwałki czy np. Tatry. Mogą być także szybko zwracającą się inwestycją w przypadku większych budynków z dużym zapotrzebowaniem energetycznym przez cały rok.

Dowiedz się więcej o gruntowych i powietrznych pompach ciepła.

Pompa ciepła powietrza a gruntowa – cena

Jak się pewnie spodziewasz, różnica pomiędzy tymi rodzajami pomp ciepła ma również swoje odzwierciedlenie w cenie. Gruntowe pompy ciepła kosztują nawet dwa razy więcej niż pompy ciepła powietrze/woda. Mowa w tym miejscu o samej cenie urządzenia. Średniej klasy pompa ciepła powietrze/woda kosztuje około 30 000 zł, natomiast gruntowa pompa ciepła – powyżej 50 000 zł.

Różnica w kosztach dotyczy jednak samego montażu, a konkretnie kosztu montażu kolektorów pionowych. Odwiertów potrzeba dwa lub trzy, a cena wykonania każdego z nich to nawet 8 000 zł. Nie mówimy natomiast o podłączeniu samej pompy ciepła.

W przypadku powietrznych pomp ciepła, koszt montażu „pod klucz” może już tak naprawdę zamknąć się w tej kwocie.

	Urządzenia, osprzęt	Z robocizną
Gruntowa pompa ciepła	50 000 zł	75 000 zł
Powietrzna pompa ciepła	30 000 zł	40 000 zł

Dotacje na gruntowe i powietrzne pompy ciepła

Mój Prąd

Możemy uzyskać także dotację na gruntowe i powietrzne pompy ciepła z różnego rodzaju programów. Dotychczas najpopularniejszym z nich był Mój Prąd 5.0, jednak nabór wniosków zakończył się z dniem 14 grudnia 2023 roku. Szósta odsłona tego programu jest już oficjalnie zapowiedziana. Dopłaty na pompy ciepła w tym programie wynosiły:

• Gruntowe pompy ciepła – do 28 500 zł
• Pompa ciepła powietrze/woda – do 19 400 zł (podwyższona klasa energetyczna) lub 12 600 zł.
• Pompa ciepła powietrze/powietrze – do 4400 zł.

Nie przewidujemy aż tak wielkich zmian w kosztach kwalifikowanych w szóstej odsłonie programu Mój Prąd. Prawdopodobnie zmienią się kwoty dopłat. Warto zatem na niego poczekać, jeżeli planujemy niebawem inwestycje w pompy ciepła, lecz także fotowoltaikę czy magazyny energii.

Moje Ciepło

Kolejnym programem przeznaczonym dla nowego budownictwa jest Moje Ciepło. Jest to szybka forma dopłaty do pomp ciepła i wynosi ona kolejno dla pompy gruntowych i powietrznych:

• Pompy ciepła powietrzne – do 7000 zł zarówno na powietrze/powietrze, jak i powietrze/woda.
• Pompy ciepła gruntowe – do 21 000 zł.

Dotacja obejmuje zarówno zakup, jak i montaż pompy ciepła.

Czyste Powietrze

Kolejnym programem, który dofinansowuje inwestycje w pompy ciepła to Czyste Powietrze – w jego przypadku wysokość dofinansowania jest uzależniona od progów dochodowych. Trzeba jednak pamiętać, że maksymalna dotacja wymaga także przeprowadzenia termomodernizacji obok zakupu i montażu pompy ciepła. Maksymalne kwoty dofinansowania na te urządzenie wynosi:

• Pompa ciepła powietrze/woda – do 35 200 zł
• Pompa ciepła powietrze/powietrze – do 11 100 zł
• Gruntowa pompa ciepła – do 50 900 zł

Podsumowanie

Wybór pompy ciepła pomiędzy gruntową, a powietrzną powinien opierać się o indywidualne rozpatrzenie każdego przypadku. Najczęściej jednak, najbardziej opłacalnym rozwiązaniem jest pompa ciepła powietrze/woda. Podsumowując – gruntowa pompa ciepła, to wyższy koszt początkowy, lecz niższe koszty eksploatacji, natomiast powietrzna na odwrót. Podwyższające się temperatury roczne w Polsce przemawiają natomiast w przyszłości na korzyść powietrznych pomp ciepła.